وحدت، اتحاد                                                                             

وحدت به معنا و مفهوم يكتائي و يگانگي است . اين اصطلاح در زبان فارسي به ويژه در حوزه سياسي به معناي اتحاد و همبستگي اجتماعي ميان ملت ، امت و شهروندان جامعه و يا كشورو يا كشورها وجوامع به كار مي رود . اين رو هرگاه سخن ازوحدت در حوزه علوم سياسي و اجتماعي به كار مي رود به معناي اتحاد است1 .

اتحاد درلغت به معني با هم بودن ،يكي شدن و به هم پيوستن آمده است

وحدت و اتحاد از منظرقرآن كريم

ازنظر قران كريم ، انسانها از جنس مذكرومؤنث آفريده شده اند2. ومردمان امتي واحد ويگانه بوده اند3. و تمايز رنگ و زبان آنان نه مايه امتياز و نه نشانه ي برتري است ، بلكه نشانه هاي قدرت الهي است4 . چند گونگي قبيله اي و طايفه اي ، راهي براي شناسائي بهتر و هماهنگي و همگرائي است5. هرملتي به جهات چندي پديدار مي گردد. چنانكه امتها و شرايع نيز به جهات شرايط زماني ، روحيات ، مقتضيات روحي و رواني ، انسان پديد آمده است6 . قرآن مي كوشد تا همه ي انسانها را در نهايت در يك جامعة جهاني واحد گرد آورد وجهاني شدن به عنوان يك فرايند طبيعي و جهاني سازي به عنوان يك برنامه اسلامي مورد تاكيد و تأييد قرآن و اسلام است . قرآن از انسانها مي خواهد كه درنهايت با حفظ اصول و در نظر داشتن اختلاف هاي ملي و حتي شريعتي خود، در يك اجتماع كلان و واحد انساني جهاني گرد هم آيند و به اصول و ارزشهاي مشتركي توجه كنند. از اين رو مردم را به كلمه ي يگانگي فرا مي خواند.7

قرآن دركنار برنامه هاي تشريعي ، پيروان شريعت هاي مختلف را به گرد آمدن بر نقاط مشترك با يكديگر فرا مي خواند8. و بدين ترتيب ، بنياد جامعه جهاني آرام و امن همراه با احترام متقابل به فرهنگ ها و مليت ها را پي مي ريزد و خودرا كتاب مصدق مي نامد 9. پاك شمردن طعام اهل كتاب10 و مجاز شمردن معامله و داد و ستد با ايشان11 و نهي از مجادله و درگيري ها كلامي واهانت به مقدسات و فرهنگ هاي ايشان را حرام دانستن12 ، گام هاي اساسي اسلام و قرآن براي ايجاد جامعه ي جهاني انساني است .

براي رسيدن به اين مقام و هدف انساني ، بايد نخست اين انسجام و همه رنگي ميان ملت هاي اسلامي پديدار گردد وامت اسلام با مليت هاي مختلف خود با يكديگر منسجم شوند. از اين رو براي رسيدن به انسجام اسلامي ، طرح وبرنامه هاي مختلف ومتنوع را ارايه مي دهد . بسيار ي از گزاره هاي قرآني بيان كننده ي عوامل انسجام اسلامي است ؛ چنانكه بسياري از آموزه هاي دستوري قرآن نيز در اين راستا قابل تحليل و تبيين است . قرآن ، همه ي كساني را كه شهادتين را بر زبان جاري كرده و اسلام را با حقيقت جانشان پذيرفته باشند ، مؤمن و مشمول حكم انسجام اسلامي مي داند؛ يگانگي و انسجامي كه در سايه ي وحدت عقيده ، مؤمنان را برادران يكديگر مي خواند13و بر تعاون و همكاري و همياري در پارسائي و نيكي دعوت مي كند14 .

اين همه براي آن است كه امت ، تركيبي از ملت ها و فرهنگ ها و اقوام مختلف است كه دريك راه و روش و هدف مشترك گرد هم آمده و نتوانسته اند گروه بزرگي از آنكه به صورت تجسمي خود نمايي كند ، به شكل روحي و رواني تحقق مي يابد . قرآن ، پيوند مؤمنان را پيوند دلهايي دانسته است كه از استحكام و استواري خاصي برخوردار مي با شند 15. اين موهبتي الهي و معجزه اي خداوندي است كه خداوند با تصرف در دلهاي مؤمنان ايجاد كرده است ؛ زيرا نمي توان اين انسجام و يگانگي را كه رنگ خدايي دارد ، جز با معجزه ايجاد كرد . از اين رو خطاب به پيامبرش مي فرمايد كه اگر تمام گنج ها و ثروت هاي زميني را انفاق مي كردي ، نمي توانستي اين انسجام و يگانگي و هم رنگي را پديد آوري ، زيرا اين گونه يگانگي با پول فراهم نمي آيد16 . همگرايي ايجاد شده ، همگرايي روحي و رواني است كه به عنايت پرودگار ايجاد مي شود و اين در صورتي تحقق مي يابد كه ملت ها بر دين تأكيد ورزند و اصول آن را مورد توجه قرار دهند17.

وحدت و اتحاد در كلام پيامبر (ص)

دركارنامه ي درخشان پيامبر اعظم حضرت محمد (ص) آثاري عظيم و بزرگ از تلاش و فعاليت هاي دقيق و عميق براي هموار ساختن راه هاي وحدت و يكدلي واتحاد و پيوستگي مسلمانان مشاهده مي شود پيامبر اكرم(ص) سعي وافر داشتند كه اقوام و اقشار و ملل مختلف مسلمان را به صورت « پيكر واحد ‌‌» با هم متحد و منسجم سازد و از هرگونه تفرق و تشتت بازدارند . درنگاه پيامبر (ص) ، به همان ترتيب كه اتحاد و به هم پيوستگي عامل قدرت و صلابت اسلام و مسلمانان مي گردد و قلوب اهل ايمان را به هم نزديك وصميمي مي سازد و به زندگي و حيات اجتماعي آنان نشاط و طراوت مي بخشد تفرقه و پراكندگي ، عامل ضعف وتزلزل اسلام و مسلمين مي گردد و دلهاي اهل ايمان را از هم دور مي كند و لحظات زندگي آنان را با سردي و فاصله و تنش مي آميزد . از ديدگاه پيامبر (ص) ، تعصبات نژادي ، گرايش هاي نا معقول و تند و افراطي نسبت به زبان و قوم و مليت خويش ، يكي از بزرگترين موانع اتحاد مسلمانان محسوب مي شود .

پيامبر عظيم الشأن اسلام فرمودند : « اي مردم همه شما فرزندان آدم هستيد و آدم از خاك آفريده شده است . عرب را بر غير عرب هيچ فضيلت و برتري نيست ، مگر به تقوا و پاكي ».18

و درجاي ديگر فرمودند : « الجماعت رحمه و الفرقه عذاب19 ؛ وحدت و اتحاد ( باعث نزول ) رحمت و تفرقه ( موجب ) عذاب است »

نيز آن خاتم رسولان فرموده اند: « ثلاث لايغل عليهن قلب امري مسلم : اخلاص العمل لله و النصيحه لا ئمه المسلمين و اللزوم لجماعتهم ؛ سه چيز است كه هرگز دل مسلمان در مورد آنها خيانت نمي كند : خالص كردن عمل براي خدا و خير خواهي براي پيشوايان مسلمان و همراهي و ملازمت با جماعت مسلمين ».20

رسول اكرم ( ص ) در مورد اتحاد مسلمين فرمودند : « من فارق جماعه المسلمين فقد خلع و بقه الاسلام من عنقه . قيل : يا رسول الله ، و ما الجماعه المسلمين ؟ قال : جماعه اهل الحق و ان قلوا؛ هركس از اجتماع مسلمانان دوري كند ، ريسمان اسلام را از گردن خود باز نموده است . گفته شد: اي فرستاده خداوند مرا از جماعت مسلمين چيست ؟ فرمودند: حق گرايان ، هرچند در اقليت باشند . »

منبع: شیوه های نگارش مقاله